مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که رابطهای بین بیماری اماس و موقعیت جغرافیایی و میزان اشعه آفتاب وجود دارد. اشعه آفتاب باعث ساخته شدن ویتامین D۳ در پوست میشود که این فرم از ویتامین D۳ باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشود و ممکن است نقش مهارکنندگی در بیماری اماس را داشته باشد. از طرف دیگر کاهش ویتامین D در بدن باعث کاهش سطح کلسیم در استخوانها میشود.
باید توجه داشت در این بیماری پیشگیری از خستگی و عفونتها بسیار مهم است.
در این بیماران کاهش ویتامین B۱۲ و اسید فولیک به دلیل استفاده از داروهای استروئید دیده میشود. هچنین استفده از قرص متوتروکساید باعث افزایش تهوع و بیاشتهایی میگردد.
استفاده از رژیمهایی مانند رژیمهای بدون گلوتن و بدون مواد آلرژیزا و بدون پکتین و محدود در فروکتوز توصیه میشود.
از طرفی استفاده از رژیمهایی که سرشار از سبزیجات هستند، به دلیل داشتن مواد مغذی بسیار میتواند موثر باشد. همچنین زینک فسفات به همراه کلسیم و دیگر ترکیبات نقش مفیدی در کاهش علائم بیماری دارند.
برای پی بردن به مقدار ویتامین D بدن این افراد، باید ۲۵ هیدروکسی در آزمایش خون آنها اندازه گیری شود و مقدار دوز مکملهای پیشنهادی باید با دقت اندازهگیری شود و کل دوز دریافتی باید از طریق مولتیویتامین و مکملهای مینرال و غذاهای غنیشده محاسبه شود.
در مراحل پیشرفته بیماری، عدمبلع مناسب وعدم پاسخهای عصبی مناسب ممکن است به وجود بیاید. لذا احتیاج است رژیم از حالت مایع به پوره و رژیم نرم تبدیل شود. حتی کوچکترین مایعی میتواند باعث آسپیره شود. در بعضی موارد ممکن است فرد احتیاج به حمایتهای تغذیه رودهای داشته باشد.
مثانه تحریکپذیر معمولا در این افراد وجود دارد و بیاختیاری ادراری به وجود میآید. به همین خاطر باید مقدار حجم دریافتی مایعات را در ساعتهای بیداری و قبل از خواب تنظیم کرد. در بعضی افراد محدود کردن زیاد مایعات باعث عفونتهای دستگاه ادراری میشود، که معمولا در افرادی که اماس دارند دیده میشود.
بعضی از بیماران مصرف قرهقاط را افزایش میدهند (به صورت خوددرمانی). قرهقاط گیاهی است که در اردبیل میروید و خاصیت آنتیاکسیدانی بالایی دارد و در درمان عفونتهای ادراری بسیار موثر است. همچنین باید دانست به دلیل تحریکپذیری روده در این افراد میتواند باعث ایجاد یبوست یا اسهال شود. بنابراین رژیمی که حاوی فیبر فراوان و آلوبخارا و آب فراوان باشد هر دو مشکل را تعدیل میکند.
عادتهای غذایی و دریافت کافی مواد غذایی یکی از مهمترین عاملهای محیطی برای جلوگیری از اماس است.
حضور مقادیر کافی و مناسب از اسیدهای چرب امگا ۳، لیپولئیک اسید و مکمل ویتامین D مفید است و بهعنوان مواد ضدالتهابی عمل میکنند و از آسیبهای عصبی بیماری اماس جلوگیری میکند.
استفاده از مواد آنتیاکسیدان از استرس اکسیداتیو و فعالیت رادیکالهای آزاد جلوگیری میکند.
در این بیماران سلنیوم یکی از مهمترین آنتیاکسیدانهایی است که باید مورد توجه قرار گیرد و این ماده در غذاهایی مانند مرغ، انواع نان و حبوبات و ماهی بهوفور یافت میشود. از طرف دیگر مصرف کره، نانهای سبوسدار (فیبر نان مانع جذب سلنیوم میشود)، نوشیدنیهای شیرین و شکر باعث کاهش سلنیوم در بدن میشوند.
در افرادی که از غذاهای حاوی اسیدهای چرب اشباع استفاده میکنند علائم بیماری پیشرفت میکند. در این افراد استفاده از غذاهای غنی از امگا ۳، ویتامین D و B۱۲ و آنتیاکسیدانها و اسید فولیک توصیه میشود.
یک فرضیه وجود دارد وآن این است که: ممکن است بیماری اماس در اثر تداخل بیماریهای مختلفی مانند بیماریهای دستگاه گوارش ایجاد شود و عواملی مانند عفونتهای منو نوکلئوزیز (یک نوع عفونت ویروسی که علائمی مانند آنفلوانزا را دارد) و استفاده از گوشتهای دودی و ترکیبات نیتریت و نیترات (بهعنوان مواد افزودنی و نگهدارنده در سوسیس و کالباس...) میتوتند تاثیر منفی در این بیماری داشته باشد.
در افرادی که چاق هستند میزان کلسترول خون آنها بالاتر است و در نتیجه میزان هموسیستئین بدن آنها نیز بالاتر میرود و همچنین معمولا میزان دریافت اسیدهای چرب آزاد ترانس نیز بالا میباشد و این افراد عموما فعالیت بدنی کمی دارند. که تمامی این موارد بهعنوان عامل خطر برای مبتلا شدن به بیماری اماس و پیشرفت این بیماری میباشد.
در بیماران مبتلا به اماس مقدار مصرف فولات پایین است و معمولا مصرف میوه و سبزیجات تا ۵ واحد در روز توصیه میشود که در جلوگیری از کاهش ناتوانی ماهیچههای این افراد تاثیر بسزائی دارد.
همچنین مصرف زیاد نمک و کشیدن سیگار در پیشرفت بیماریهای اتوایمیون و اماس و ناتوانی نقش زیادی دارند.
استفاده از ماهی و یا مکملهای امگا ۳، بذر کتان، شاهدانه و روغن گل پامچال به همراه استفاده از رژیمهایی که طبیعت گرم دارند تاثیرات مثبتی را در بهبود علائم بالینی بیماران مبتلا به اماس داشته است.
روغن زیتون به دلیل داشتن ترکیبات فنولیک میتواند تاثیرات مثبتی را بر روی بیماریها داشته باشد، زیرا به دلیل داشتن این ترکیبات خاصیت آنتیاکسیدانی و مهار بالایی را در التهابات ایفا میکند. روغن زیتون همچنین دارای خاصیت ضدسرطانی، ضدمیکروبی است و در درمان و پیشگیری از بیماریهای سکتههای قلبی، مغزی، زخم بستر، آلزایمر، اماس، پارکینسون، پیری و نوروپاتی محیطی تاثیر مثبتی داشته است.
نویسنده: ناهید زندی، متخصص تغذیه و رژیمدرمانی